Professoren die betwijfelen of dyslexie wel bestaat maakten de afgelopen week de tongen los, vooral in onderwijsland en bij ouders. Leerkrachten vonden de zin ‘Dit kan komen door slecht onderwijs’ niet fijn. Dat begrijpen we best. Daarvoor doe je niet elke dag je stinkende best. Ook op Facebook werd er flink gereageerd op de linkjes die werden gedeeld over dit onderwerp. De één schreef: ‘Helemaal mee eens, zo fijn dat dit aan de orde komt!’ en een ander was verbolgen…
Wat we al een tijdje weten is dat er te vroeg wordt begonnen met het aanbieden van letters en cijfers. Kleuterleerkrachten hebben zelfs de vakken ‘lezen, taal en rekenen’ op het rooster staan. De laatste 20 jaar is dat er zachtjes ingeslopen. Het idee was: Hoe eerder, hoe beter. Nu plukken we daar de wrange vruchten van. Er werden (/worden) ontwikkelingsstappen overgeslagen om maar zo snel mogelijk te presteren. Het dyslexie-protocol kwam de school binnen en bij elke kast moest een kaartje hangen met: ‘de kast’.
In Twente werd een experiment uitgevoerd naar de effecten van al die uren letteronderwijs in groep 1 en 2. Op 40 Twentse basisscholen oefenden kleuters vanaf groep 1 elke dag 3 á 4 kwartier letterkennis. Bij het overgaan naar groep 3, 350 uren letterkennis later, kenden de kinderen 1 letters. Maar lezen kunnen ze niet. Alle die hier in gestoken werd was jammer van de onderwijstijd. Een kind dat eraan toe is, leert in 40 les-uren alle letters en kan lezen. Als de leerkrachten die tijd anders hadden gevuld, bijvoorbeeld aan buitenspelen, zintuiglijke beleving en ruimtelijke oriëntatie, dan was het onderwijs aan deze 4-6 jarigen veel zinvoller en effectiever geweest.
Aan letters leren gaan zoveel fases vooraf! De motorische, zintuiglijke, ruimtelijke en neurologische ontwikkeling worden hierin onderschat. Ze lijken minder zinvol voor het onderwijs in groep 1 en 2. Maar dit is juist diep leren! Geen kunstjes (zoals de lesjes rond letters vaak zijn), niet productgericht, maar procesgericht. En wat het allerbelangrijkst is, het sluit aan bij de fase waarin heel veel kleuters verkeren. Geef het de tijd! Mag dat nog in onze prestatie-gerichte maatschappij? Of kost dat teveel?
Het nare bijkomende effect van te vroeg met letters en cijfers beginnen is dat er meer kinderen uitvallen. Dit geldt vooral voor een dyslectisch geaard kind. Want er is natuurlijk bij het ene kind meer aanleg om dyslexie te ontwikkelen dan wanneer je dat minder in je genen hebt. De kans op dyslexie is veel groter als je letters aangeleerd krijgt in een fase dat je eigenlijk nog ruimtelijk moet leren.
Naast het gegeven dat we dus niet te vroeg moeten beginnen met deze abstractie bij jonge kinderen (ze leven in 3D, lekker concreet en met veel fantasie) is er nog iets anders. Voor de geïnteresseerden, klik hier om meer te lezen. Ook de Davis-methode blijkt het goed te doen. Doe er je winst mee!
Wanneer kinderen in groep 3 komen, kunnen ze langzaamaan overgaan van beelddenken naar begripsdenken. Dan leren ze sneller lezen en zullen er minder problemen ontstaan. Soms zie je in de kleutergroep al een kind dat psychologisch ouder is. Voor deze kinderen kan het geen kwaad om alvast te leren lezen en schrijven. Maar het onderwijs in kleutergroepen moet er niet op ingericht zijn. Dus lekker veel buitenspelen met jonge kinderen zodat ze kleine stapjes kunnen zetten in de juiste ontwikkelingsfase!
